Τοπική Κοινότητα Κατακόλου: Η άποψη του προέδρου κ. Κολόσακα για την εξόρυξη των θαλάσσιων κοιτασμάτων πετρελαίου της περιοχής

ΘΕΜΑ: ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΨΗΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΜΑΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΟ ΠΥΡΓΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΗΣ Α’ ΦΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ Α’ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ:

Στα όρια της Τ.Κ. Κατακόλου και στην εγγύτερη θαλάσσια περιοχή ανακαλύφθηκε πριν 40 χρόνια ένα μικρό κοίτασμα υδρογονανθράκων, ήτοι 10-12 εκατομμύρια βαρέλια περίπου.

Μετά από περεταίρω έρευνες η ελληνική πολιτεία προχώρησε στην παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης ,με την κύρωση της σύμβασης παραχώρησης, στις εταιρείες Energean Oil & Gas και Trajan Oil and Gas limited.

Οι εταιρείες αυτές προτίθενται να αναπτύξουν την εξόρυξη και παραγωγή υδρογονανθράκων σε δύο στάδια:

Το Α’ στάδιο του προγράμματος αφορά την εξόρυξη αργού πετρελαίου και το Β’ στάδιο αφορά την εξόρυξη φυσικού αερίου.

Στο Α’ στάδιο του προγράμματος διακρίνονται τρεις φάσεις:

Α’φάση: Εδώ θα πραγματοποιηθούν δύο συνολικά γεωτρήσεις, ήτοι μια πιλοτική αρχική και μια παραγωγική σε διαφορετικούς χρόνους. Αρχικά δηλαδή θα πραγματοποιηθεί η πιλοτική γεώτρηση, που εδώ θα γίνει η εγκατάσταση του εργοταξίου και του γεωτρύπανου, θα ακολουθήσει διάλυση του εργοταξίου και απομάκρυνση του γεωτρύπανου. Αργότερα θα ακολουθήσει η διάνοιξη της παραγωγικής γεώτρησης με την εκ νέου εγκατάσταση του εργοταξίου και του γεωτρύπανου και τέλος η εκ νέου διάλυση του εργοταξίου και η απομάκρυνση του γεωτρύπανου.

Β’φάση: Παραγωγή 1.500 βαρελιών πετρελαίου, αποθήκευση και μεταφορά τους.

Γ’φάση: Μετά από δύο χρόνια  θα πραγματοποιηθεί και δεύτερη παραγωγική γεώτρηση ώστε η παραγωγή συνολικά να ανέλθει σε 3.000 βαρέλια την ημέρα.

Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) για την οποία καλούμαστε να εκφέρουμε γνώμη, αφορά μόνο τη α΄φάση του α΄σταδίου εκμετάλλευσης , ήτοι την εκτέλεση των δύο πρώτων γεωτρήσεων και όχι του συνόλου της εξορυκτικής δραστηριότητας, δηλαδή και την παραγωγή, την αποθήκευση και τη μεταφορά του αργού πετρελαίου.

Η εταιρεία επιδίωξε και πήρε έγκριση (την υπ’αρίθ. πρωτ. 149087/24-06-2018) να εκπονήσει τη ΜΠΕ σταδιακά και όχι για το σύνολο των φάσεων της εξόρυξης πετρελαίου. Σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε η πρώτη ΜΠΕ.

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ:

1. Η ΜΠΕ ξεπερνά αθροιστικά τις 1.500 σελίδες και είναι αδύνατον από έναν τοπικό συμβούλιο να εξετασθεί και μάλιστα όταν δεν υπάρχουν και οι απαραίτητες τεχνικές γνώσεις. Επιπλέον ένα σημαντικό κομμάτι της είναι στην αγγλική γλώσσα, χωρίς καν να έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.
2. Η εμπειρία μας από την εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του 2013, η οποία εκπονήθηκε από το ΕΛΚΕΘΕ και εγκρίθηκε με την υπ’ αρίθ. 169895/08-08-2013 ΚΥΑ δείχνει πως οι μελέτες δεν εκπονούνται σωστά. Η συγκεκριμένη ΣΜΠΕ είναι επιεικώς απαράδεκτη, καθώς στις 700 και πλέον σελίδες της δεν είχε αναφερθεί καθόλου η ύπαρξη της κρουαζιέρας στο λιμένα Κατακόλου.

Είναι ηλίου φαεινότερο πως η ΣΜΠΕ θα έπρεπε να έχει εξετάσει τα οικονομικά οφέλη της περιοχής από την κρουαζιέρα και τις επιπτώσεις που θα έχουν οι εξορύξεις υδρογονανθράκων σε αυτή.

Θα έπρεπε να  έχουν εκτιμηθεί οι οικονομικές απώλειες από την κρουαζιέρα σε περίπτωση ατυχήματος και κατ’ επέκταση η εκτίμηση του ρίσκου που διατιθέμεθα να αναλάβουμε. Έτσι, και μόνο αν το ισοζύγιο ήταν θετικό, η πολιτεία θα μπορούσε να προχωρήσει στην αξιοποίηση του κοιτάσματος. Αυτή τουλάχιστον είναι η διαδικασία που ακολουθείται για τις ΣΜΠΕ.

Αντί αυτού η ΣΜΠΕ εξέτασε, ως επί το πλείστον, θέματα έρευνας στη θαλάσσια περιοχή και για αυτό οι όροι και οι περιορισμοί που τέθηκαν αφορούσαν το θαλάσσιο περιβάλλον και την αλιεία αποκλειστικά.

Υπενθυμίζουμε ότι η κρουαζιέρα αποφέρει στην ευρύτερη περιοχή της Ηλείας 50 περίπου εκατομμύρια ευρώ το χρόνο, σύμφωνα με τη μελέτη έκφρασης γνώμης των επισκεπτών κρουαζιέρας στο Κατάκολο, που εκπονήθηκε από τον κ. Παντελάδη το 2014 και με την οποία συμφωνεί η διεθνής ένωση εταιρειών κρουαζιέρας ( CLIA).

Στην ΜΠΕ η εταιρεία εξόρυξης αναφέρει πως το συνολικό οικονομικό όφελος για την περιφέρεια θα ανέρχεται στα 13 εκατ. ευρώ ετησίως. Εδώ συμπεριλαμβάνεται η απασχόληση του προσωπικού από την ευρύτερη περιοχή, οι παράπλευρες δραστηριότητες του δευτερογενούς τομέα που πιθανώς να αναπτυχθούν, οι δράσεις κοινωνικής ευθύνης (περιβαλλοντικές δράσεις, αθλητικές δραστηριότητες κ.λ.π.), η αναβάθμιση των υποδομών και δικτύων, καθώς και ο φόρος του 5% επί των κερδών της εταιρείας από την εν λόγω εξόρυξη.

Όλα τα παραπάνω, μη λαμβάνοντας υπ’ όψη βέβαια την, έστω και μικρή κατά τα λεγόμενα της εταιρείας, πιθανότητα μικρού ή μεγάλου ατυχήματος, που θα στερήσει την κρουαζιέρα από το Νομό για τουλάχιστον τρία χρόνια, θα δημιουργήσει «κακό προηγούμενο» για το μέλλον του τουρισμού στην περιοχή μας και θα υποβαθμίσει το περιβάλλον.

3. Το σχέδιο παραγωγής-αποθήκευσης-μεταφοράς δεν επισυνάπτεται και έτσι το θέμα της παραγωγής αργού πετρελαίου, της αποθήκευσής του σε επίγειες δεξαμενές και ο τρόπος μεταφοράς σε διυλιστήριο δεν διασαφηνίζονται και δεν περιλαμβάνονται στην παρούσα ΜΠΕ, ώστε να εκτιμηθούν οι τυχόν περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κάθε περίπτωσης.

Ειδικότερα στα κεφάλαια (Β) και (Δ) της ΜΠΕ, γίνεται μόνο λόγος για τα απόβλητα των γεωτρήσεων που εμπεριέχουν επικίνδυνες ουσίες από τα χημικά βελτιωτικά που θα χρησιμοποιηθούν στα υγρά για τη γεώτρηση καθώς και για τον τρόπο απόσυρσής τους.

Δεν υπάρχει όμως η εκτίμηση των κινδύνων, διότι όπως περιγράφεται στη ΜΠΕ, οι γεωτρήσεις δεν θα ολοκληρωθούν ώστε να γίνει διέγερση του κοιτάσματος και να μπει σε παραγωγή. Σε αυτές τις συνθήκες εκτιμάται ότι οι τυχόν διαρροές, αποσυμπιέσεις, εκρήξεις, στις επίγειες εγκαταστάσεις θα έχουν αμελητέες επιπτώσεις στο λιμάνι και τον οικισμό του Κατακόλου, λόγω των μικρών ποσοτήτων υγρών και αερίων στις σωληνώσεις και τις κεφαλές των φρεατίων, αφού δεν θα υπάρχει επικοινωνία με τον υποθαλάσσιο ταμιευτήρα αερίου και πετρελαίου.

Αναφέρεται δε ότι θα ακολουθήσει άλλη ΜΠΕ, στη φάση εκμετάλλευσης και παραγωγής. Επομένως είναι πιθανό τα αποτελέσματα αυτής της δεύτερης ΜΠΕ, να είναι πολύ διαφορετικά από της πρώτης.

Συνεπώς πριν εγκριθούν και αδειοδοτηθούν οι γεωτρήσεις, πρέπει η δεύτερη ΜΠΕ για τη φάση παραγωγής, αποθήκευσης, μεταφοράς, να υποβληθεί από τώρα ώστε να συνεκτιμηθεί με την παρούσα ΜΠΕ των γεωτρήσεων. Κατά τη διεθνή πρακτική η ΜΠΕ και η εκτίμησή της γίνεται ολοκληρωμένα και όχι κατά στάδια, διότι πρέπει να δοθούν απαντήσεις στα εξής ερωτήματα:

• Ποιος ο όγκος της ελάχιστης διαρροής πετρελαίου και όξινου φυσικού αερίου, από οποιοδήποτε σημείο παραγωγής ή αποθήκευσης που θα μολύνει σημαντικά το λιμάνι και τις παρακείμενες παραλίες της Αλκυώνας, του Αγ. Ανδρέα, της Σπιάντζας κ.λ.π., με βάση την εποχή και τους επικρατούντες ανέμους και κυματισμούς ?
• Τι κίνδυνοι υπάρχουν από τυχόν διαρροή μεγάλων ποσοτήτων όξινου φυσικού αερίου (στο οποίο εμπεριέχεται και υδρόθειο, που σε μεγάλες συγκεντρώσεις στον ατμοσφαιρικό αέρα είναι θανατηφόρο για τον άνθρωπο), από τις εγκαταστάσεις, οι οποίες είναι πολύ κοντά ( 600 περίπου μέτρα ) στον οικισμό του Κατακόλου. Δεν θα έπρεπε λοιπόν να τοποθετηθούν αισθητήρες υδρόθειου, των οποίων οι μετρήσεις να είναι άμεσα διαθέσιμες στις υπηρεσίες του Δήμου Πύργου?

Ποιος και με τι μέσα θα ελέγχει το θαλάσσιο πυθμένα για τυχόν εμφάνιση διαρροών από τους υπόγειους αγωγούς?

• Ποια τα μέσα για τη διαχείριση μικρής ή μεγάλης διαρροής αργού πετρελαίου ή όξινου φυσικού αερίου υποθαλασσίως, επιθαλασσίως ή επιγείως?
• Ποιοι θα αντιμετωπίσουν και θα καταστείλουν αυτές τις διαρροές και με τι εκπαίδευση?

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

Είναι λογικό ότι για τη χώρα η παραγωγή και εκμετάλλευση, έστω και ενός πολύ μικρού κοιτάσματος, θα συνδράμει θετικά στην προοπτική αναδιαμόρφωσης του αναπτυξιακού προσανατολισμού της, προσθέτοντας ένα σημαντικό αναπτυξιακό πόρο. Η μέγιστη παραγωγή θα είναι όμως το πολύ μέχρι 3.000 βαρέλια ημερησίως, σε αντίθεση με την Καβάλα που η αρχική παραγωγή ήταν 24.000 βαρέλια ημερησίως και των γειτονικών χωρών Ιταλίας, Αλβανίας που κάθε κοίτασμα παράγει πάνω από 100.000 βαρέλια ημερησίως.

Να σημειωθεί βέβαια πως ο αναπτυξιακός αυτός προσανατολισμός είναι σε αντίθεση με την παγκόσμια τάση των αναπτυγμένων χωρών, οι οποίες στρέφονται όλο και περισσότερο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για να καταστείλουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής, καθώς και με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για περεταίρω εισχώρηση των ΑΠΕ στην παραγωγή Ενέργειας.

Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς η χώρα μας θα έχει επιπλέον γεωπολιτικά οφέλη από τις εξορύξεις υδρογονανθράκων. Εμείς σαν Τοπική Κοινότητα θέλουμε να συμβάλουμε στα παραπάνω, αλλά δυστυχώς μέχρι σήμερα οι ενέργειες της πολιτείας και της εταιρείας δεν μας εμπνέουν καμία εμπιστοσύνη.

Συγκεκριμένα:

• Η εταιρεία, στη φάση των διαπραγματεύσεων με το ελληνικό δημόσιο, μας είχε ενημερώσει ότι η ΜΠΕ θα περιλάμβανε όλες τις φάσεις γεώτρησης-παραγωγής-αποθήκευσης-μεταφοράς του αργού πετρελαίου και θα την ανέθετε σε διεθνούς κύρους Νορβηγική εταιρεία εκπόνησης περιβαλλοντικών μελετών, με εξειδίκευση στις εξορύξεις.

Στην πραγματικότητα όμως η εταιρεία επιδίωξε η ΜΠΕ να πραγματοποιηθεί κατά φάσεις, χωρίς να γίνεται λόγος για την επικινδυνότητα από τυχόν διαρροή όξινου φυσικού αερίου, πετρελαίου, καθώς και νερού μεγάλης περιεκτικότητας σε βαρέα μέταλλα που θα παράγεται κατά την άντληση.

• Βέβαια το Υπουργείο έχει θεσπίσει ένα παρατηρητήριο που θα επιβλέπει όλες τις φάσεις. Υπάρχει όμως το παράδειγμα της γειτονικής μας Ιταλίας, που παρά την ύπαρξη Δημόσιας Υπηρεσίας σε ρόλο παρατηρητηρίου, συνέβη μεγάλο ατύχημα.

Υπήρξε διαρροή 400 τόνων αργού πετρελαίου στην ξηρά και κατόπιν στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, από διαβρωμένη διπύθμενη δεξαμενή, στην περιοχή Μπασιλικάτα (εταιρείες ENI-SHELL) το 2016. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις ήταν ολέθριες για την περιοχή.

• Η Τοπική Κοινότητα Κατακόλου έχει επίσης ενδοιασμούς για τα αντισταθμιστικά οφέλη. Πότε και τι από το 5% επί των κερδών της εταιρείας, που θα εισπράττεται από την Περιφέρεια, θα φτάσει στην Τ.Κ. Κατακόλου η οποία θα δεχτεί όλη την περιβαλλοντική επιβάρυνση του Έργου ? Γνωρίζουμε το παράδειγμα της Καβάλας που αυτό έγινε μετά από 8 περίπου χρόνια. Πιστεύουμε πως το 5% θα έπρεπε να καταλήγει στο Δήμο Πύργου και θα έπρεπε να είναι επί της παραγωγής και όχι επί των δηλωμένων κερδών της εταιρείας .

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

1. Η ΜΠΕ να ολοκληρωθεί για όλες τις φάσεις που αφορούν την εξόρυξη του αργού πετρελαίου και να μην γίνεται σταδιακά.
2. Ο Δήμος Πύργου, Αρχ.Ολυμπίας, Ήλιδας, το Εμπορικό Επιμελητήριο και το Λιμενικό Ταμείο, που κατά κύριο λόγο εισπράττουν τα οφέλη της κρουαζιέρας, να χρηματοδοτήσουν εταιρεία περιβαλλοντικών μελετών με εξειδίκευση στις εξορύξεις Υ/Α, διεθνούς κύρους και εμπειρίας, που θα επιβλέψει και θα συμπληρώσει την εκπονηθείσα για όλες τις φάσεις ΜΠΕ. Το κόστος σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές κυμαίνεται μεταξύ 50.000-80.000 δολαρίων. Σε αυτό μπορεί να συνεισφέρει και η Περιφέρεια.
3. Επειδή τα προσδοκώμενα οφέλη για τη χώρα, τα οποία αναφέρθηκαν παραπάνω, αφορούν όλη την Επικράτεια, ενώ την περιβαλλοντική επιβάρυνση θα την αναλάβει μόνο το Κατάκολο, ο Δήμος Πύργου και η Περιφέρεια πρέπει να εκπονήσουν άμεσα ένα προγραμματικό σχέδιο που θα περιλαμβάνει αντισταθμιστικά οφέλη σε υποδομές, σε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, τουρισμού και αγροτικής ανάπτυξης.

Τα παραπάνω πρέπει να θεσμοθετηθούν και να υπάρχει δέσμευση από την Πολιτεία πως θα υλοποιηθούν πριν από τη δεύτερη φάση της άντλησης του αργού πετρελαίου. Η πολιτική εξουσία του Νομού που μέχρι τώρα δήλωνε απούσα πρέπει να το επιδιώξει έντονα και άμεσα.

Έχει αποδειχτεί παγκοσμίως πως οι εξορύξεις Υ/Α εάν δεν γίνονται σε χώρες οργανωμένες και με παράδοση στην άψογη λειτουργιά των ελεγκτικών μηχανισμών της Δημόσιας Διοίκησης, όπως π.χ. στη Νορβηγία και τη Δανία, συνήθως έχουν ολέθριες επιπτώσεις (περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, γεωπολιτικές) στις ίδιες τις χώρες.

Η χώρα μας ας προχωρήσει οργανωμένα και εξετάζοντας με λεπτομέρεια όλες τις πτυχές των επιπτώσεων των εξορύξεων Υ/Α. Άλλωστε εμείς θέλουμε να παραμείνουμε στον τόπο μας υγιείς, να απολαμβάνουμε το φυσικό περιβάλλον και αυτά που μας παρέχει, να ασκούμε τις δραστηριότητές μας και να μην αναγκαστούμε να γίνουμε πρόσφυγες!

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Τ.Σ. ΤΗΣ Τ.Κ. ΚΑΤΑΚΟΛΟΥ

ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΚΟΛΟΣΑΚΑΣ